Het Google-effect, ook wel ‘Digitale Amnesie’ genoemd, beschrijft onze neiging om informatie te vergeten die we later gemakkelijk online kunnen opzoeken. Simpel gezegd: waarom zou je moeite doen om iets te onthouden als Google het altijd weet? Onze hersenen zien het internet als een externe harde schijf en slaan liever opslagruimte over. Het effect werd in 2007 beschreven door psychologen Betsy Sparrow, Jenny Liu en Daniel Wegner, die onderzochten hoe ons geheugen verandert door het gemak van zoekmachines.

Wat hebben foto's hiermee te maken?

Het onderzoek van Sparrow et al. werd later uitgebreid met een studie van psycholoog Linda Henkel, die fotografie in de mix bracht. Tijdens een rondleiding in een kunstmuseum kregen deelnemers de opdracht om sommige objecten te observeren en andere objecten te fotograferen. Achteraf moesten ze de namen en details van de objecten onthouden. Wat bleek? De deelnemers onthielden veel minder van de objecten die ze hadden gefotografeerd. Hun hersenen dachten waarschijnlijk: Die details staan toch op de foto, en sloegen die informatie niet op.

Net als het internet fungeren foto's dus als een soort externe geheugenopslag. Dit klinkt handig, maar het zorgt ervoor dat we minder aandacht besteden aan wat we fotograferen. Het resultaat? Zonder die foto is het moment vaak een vage herinnering. Dit effect zien we ook terug in ons dagelijks leven, waar sociale media ons aanmoedigen om alles vast te leggen. Het probleem? Hoe meer we door een lens leven, hoe minder we écht ervaren.

Gevolgen voor studenten

Voor studenten betekent het Google-effect dat ze steeds minder geneigd zijn om actief kennis en vaardigheden op te slaan. Ze vertrouwen op zoekmachines en digitale hulpmiddelen, waardoor hun begrip vaak oppervlakkig blijft. Dit kan problematisch worden wanneer ze niet alleen kennis nodig hebben, maar ook de praktische vaardigheden die horen bij hun vakgebied.

Een vakprofessional wordt niet alleen gevormd door wat hij of zij ‘weet’, maar vooral door wat hij of zij ‘kan toepassen’. Het leren beheersen van complexe taken; van het ontwerpen van een projectplan, het omgaan met klanten of het uitvoeren van ingewikkelde technische handelingen vereist oefening, zelfreflectie en een begrip op een meer dan oppervlakkig niveau. Het Google-effect kan dit proces verstoren doordat studenten sneller naar een antwoord zoeken dan naar een oplossing. Ze geven zichzelf hierdoor niet de kans om de redenatie achter een taak te doorgronden en de vaardigheden die nodig zijn om zelf tot een oplossing te komen. Het resultaat telt, niet de reis er naartoe. Dat is geen effectieve leerstrategie.

Bij het zoeken naar stages zie je het Google Effect ook: studenten kijken naar de gemakkelijk vindbare stageplekken en baseren hun keuzes op oppervlakkige informatie. Hierdoor lopen ze stages mis die hen juist zouden helpen bij het ontwikkelen van cruciale vakvaardigheden. Zonder die verdieping blijft hun professionele groei beperkt.

Gevolgen voor bedrijven

Studenten die afhankelijk zijn van zoekmachines en geen diepgaande kennis of vaardigheden ontwikkelen, hebben meer begeleiding nodig en leveren minder toegevoegde waarde tijdens hun stage, ze komen ook met minder basiskennis binnen die nodig is om een professionele bijdrage te leveren.

Daarnaast missen bedrijven vaak de kans om zichzelf goed te profileren als leerwerkplek. Generieke online advertenties en een gebrek aan diepgang in gesprekken leiden tot mismatches. Dit kan resulteren in stagiairs die niet aansluiten bij de bedrijfscultuur of verwachtingen, wat voor beide partijen frustrerend is.

Drie gouden tips

1. Investeer in het vakmanschap van stagiairs.
Bied niet alleen een stageplek aan, maar ook gerichte begeleiding en leertrajecten waarin studenten praktische vaardigheden opdoen. Laat zien hoe jouw bedrijf hen helpt om vakprofessional te worden.

2. Zorg voor authentieke verhalen.
Laat stagiairs en werknemers hun ervaringen delen. Geen standaard vacaturetekst, maar een blog of video waarin ze vertellen wat ze geleerd hebben en waarom het bedrijf bijzonder is. Echte verhalen resoneren meer dan een opsomming van taken.

3. Bouw persoonlijke relaties op.
Werk samen met scholen en neem deel aan evenementen waar je direct in contact komt met studenten. Dit maakt je zichtbaarder en geeft studenten de kans om jouw bedrijf écht te leren kennen. Organiseer ook een interessante gastles of een bedrijfsbezoek. Hoe je dat doet? Daar heb ik een handige uitleg voor.

4. Laat zien wat studenten kunnen leren.
Leg de focus in je aanbod op groei en ontwikkeling in plaats van alleen op wat je van hen verwacht. Maak duidelijk hoe een stage bijdraagt aan hun toekomst. Zie ook Framing