Cognitieve dissonantie is dat je als organisatie denkt dat stagiairs vol overtuiging voor jouw stage kiezen vanwege de “uitdagende taken” en “kansen om impact te maken”, terwijl ze in werkelijkheid gewoon afgaan op de gratis lunch en die reiskostenvergoeding.

Wat is cognitieve dissonantie bij stages?

Cognitieve dissonantie is dat magische gevoel wanneer je gelooft dat jouw stageaanbod onweerstaanbaar is, omdat je termen als “innovatief”, “hands-on” en “kans om te groeien” hebt gebruikt. Ondertussen weet je diep van binnen best dat stagiairs vooral voor de locatie en de reiskostenvergoeding gaan, of laten we eerlijk zijn; omdat ze gewoon een stage moeten vinden om hun studie af te ronden (zie ook Satisficing). Maar goed, je blijft jezelf wijsmaken dat het komt door de “unieke kansen” die jouw bedrijf biedt. “Het is toch logisch dat ze voor ons kiezen?!”

Waar gebeurt dit bij stages?

Stel je voor: je hebt een stagevacature waarin je allerlei ‘kansen’ biedt om “veel verantwoordelijkheid” te dragen en “mee te draaien als volwaardig teamlid”. Je vraagt je af waarom zoveel stagiairs na een paar maanden compleet gedemotiveerd zijn of gewoon afhaken. Misschien komt dat omdat ze eigenlijk gewoon wat begeleiding en flexibiliteit wilden, in plaats van achter de plant geparkeerd te worden naast de kantoorhond (die inmiddels ook niet meer zo populair is) met taken waar zelfs je fulltime collega’s met ogen dicht en vingers in de oren omheen lopen terwijl ze heel haard “LALALA” roepen.

Wat doe je? Je praat jezelf aan dat het niet aan jouw bedrijf ligt, maar aan de stagiairs: "Ze waren gewoon niet geschikt voor onze dynamische cultuur." Ja, dat zal het zijn…

Vijf tekenen dat je als organisatie last hebt van cognitieve dissonantie bij stages:

1. Je denkt dat je stageaanbod aantrekkelijk is vanwege de inhoud: Maar laten we eerlijk zijn, stagiairs komen vooral voor de gratis snacks en de gunstige locatie.

2. Je rationaliseert waarom stagiairs afhaken: “Ze pasten gewoon niet bij onze visie.”. In plaats van te erkennen dat je misschien meer begeleiding of betrokkenheid had kunnen bieden.

3. Je vermijdt eerlijke feedback van je stagiairs: Want eerlijk, kritiek is best lastig te verteren en je hebt wel wat beters te doen. Zoals kattenfilmpjes kijken.

4. Je gelooft dat stagiairs je kiezen vanwege jouw geweldige reputatie: Terwijl ze waarschijnlijk gewoon iets moesten vinden om hun afstudeerpunten binnen te harken.

5. Je minimaliseert de uitstroom van stagiairs: “Ach, stagiairs blijven nooit lang, dat is normaal.” Of misschien waren ze gewoon niet zo onder de indruk van de ‘kansen om impact te maken’. It’s not me, its you; tuurlijk.

Het effect op het hele bedrijf

En laten we niet vergeten wat die cognitieve dissonantie op de langere termijn met je hele bedrijf doet. Als je blijft geloven dat stagiairs je bedrijf kiezen vanwege die ‘innovatieve projecten’ ’, terwijl ze zich eigenlijk verveeld en ongezien voelen, creëer je niet alleen een hoge uitstroom onder stagiairs, maar verspil je ook waardevolle tijd en middelen. Productiviteit keldert omdat stagiairs geen zinvolle bijdrage leveren, je medewerkers moeten hen constant bijsturen of aanjagen (met tegenzin natuurlijk), en in het slechtste geval verlaat talent niet alleen hun stage, maar laten ze geen kans onbenut om jouw bedrijf tot de grond toe af te zagen op borrels en verjaardagen.

Bovendien mis je de kans om stagiairs te ontwikkelen tot toekomstige werknemers die loyaal zijn en precies weten hoe jouw bedrijf werkt. Want wie wil blijven werken bij een bedrijf dat z’n stagiairs zo ongeveer ziet als extra handen voor de klussen waar niemand anders trek in heeft?

Drie gouden tips:

1. Luister écht naar je stagiairs: Niet alleen aan het eind als ze met hun spullen en een blik op standje voetbalhooligan de deur uitlopen, maar vraag regelmatig hoe ze zich voelen en wat ze nodig hebben. Wat je niet wilt horen, is misschien juist wat je bedrijf vooruit helpt.

2. Bied meer dan een cv-booster: Natuurlijk, die hippe naam van jouw bedrijf op hun cv is leuk, maar als je stagiairs echt wilt motiveren, geef ze begeleiding, aandacht en persoonlijke groei. Dat werkt beter dan een “uitdagende taakomschrijving” waar geen van je medewerkers zin in heeft.

3. Wees eerlijk over wat je aanbiedt: Stop met de luchtkastelen over “enorme verantwoordelijkheid” en “grote impact”. Vertel gewoon wat ze écht kunnen verwachten, inclusief de minder spannende klussen. Eerlijkheid is goud waard, vooral als je stagiairs niet na drie weken verloren wilt zien gaan.

Die stageplek is misschien niet het paradijs dat je voorstelt, maar een beetje oprechte aandacht en begeleiding kunnen van een stagiair een ambassadeur maken. Gratis lunch is leuk, maar een stage waar je echt iets leert? Daar scoort beter dan een frikandelbroodje.