Het ‘Lag’ Effect
Waarom gespreide herhaling het verschil maakt
Wat is het Lag Effect?
Het ‘Lag Effect’ laat zien dat we informatie beter onthouden wanneer er tijd zit tussen de momenten waarop we die informatie herhalen. Het principe is simpel: hoe langer de pauzes tussen herhalingen, hoe beter onze hersenen die informatie opslaan. Zie het als het planten van zaadjes; als je ze meteen na elkaar water geeft of ineens veel tegelijk dan verzuip je ze, maar als je kleine beetjes geeft en er iedere wat tijd tussen houdt groeien ze beter.
Waar komt het Lag Effect voor?
Het effect speelt een rol op het werk, in de klas en zelfs in je dagelijkse routine.
Bijvoorbeeld, je probeert een stagiair te leren hoe ze een complexe rapportage maken. Als je de uitleg in één sessie propt, zijn ze na een dag al 50% van de informatie kwijt. Maar als je het in stappen herhaalt, verspreid over meerdere dagen, blijft het beter hangen. Zelfs thuis werkt het: die boodschappenlijst onthoud je veel beter als je jezelf met tussenpozen eraan herinnert, in plaats van de hele lijst te stampen vlak voor vertrek.
Individuele effecten
Het lag effect beïnvloedt hoe goed we informatie in ons geheugen vasthouden. Denk aan een student die woordjes voor een toets leert. Stampen vlak voor de toets lijkt effectief, maar leidt tot snel vergeten. Door gespreid te leren, met pauzes tussen de herhalingen, onthoudt die student de woorden niet alleen voor de toets, maar ook daarna.
Bij stagiairs werkt dit net zo. Als je hun training verspreidt in plaats van alles in één keer te geven, leren ze beter én sneller. Het helpt ze niet alleen de koffiemachine te begrijpen, maar ook complexere vaardigheden langdurig te beheersen.
Systemische effecten
Op organisatieniveau kan het lag effect wonderen doen voor leer- en trainingsprogramma’s. En daar is iets geks aan de hand. Want (helaas) richten veel bedrijven zich op eenmalige intensieve sessies, alsof kennis erin geRAMT moet worden. Maar dat werkt niet. Je verzuipt de plantjes: Juist door herhaling te spreiden, verhoog je de effectiviteit van trainingen en voorkom je dat medewerkers cruciale kennis verliezen.
Denk bijvoorbeeld aan compliance-trainingen in een bedrijf: je voorkomt dat medewerkers de regels vergeten door ze regelmatig te laten terugkomen in verschillende vormen, zoals e-learnings of kleine quizzen. Het lag effect zorgt ervoor dat deze kennis blijft hangen zonder dat je tijd of geld verspilt aan eindeloze herhalingen met te lange tussenpauzen en geen toepassing in de praktijk.
Waarom gebeurt dit?
Het ‘Lag effect’ wordt door twee belangrijke theorieën verklaard:
1. Contextuele variabiliteit: In normaal Nederlands: Koffiezetten op kantoor is anders dan koffiezetten in de bouwkeet. Wanneer informatie (zoals koffiezetten) op verschillende momenten wordt herhaald, verwerken we die steeds in een iets andere context. Hierdoor maken we meerdere associaties in ons geheugen, wat het makkelijker maakt om die informatie later op te halen.
2. Deficiënte verwerking: Als je informatie te snel achter elkaar herhaalt, besteden je hersenen er minder aandacht aan. Je brein denktaan: "Dit heb ik al gezien, dus dat skippen we ff." Door meer tijd tussen herhalingen te laten, dwing je je hersenen om opnieuw actief te verwerken.
Waarom is het belangrijk?
Het ‘Lag effect’ benadrukt hoe belangrijk de timing van herhaling is. Of je nu een student, een stagiair of een manager bent, je onthoudt informatie veel beter als je herhaling slim doseert. Dit maakt leren efficiënter, voorkomt verspilling van tijd en middelen, en zorgt ervoor dat kennis echt beklijft.
Hoe het begon: de kapstok Ebbinghaus
Hermann Ebbinghaus, een Duitse psycholoog, ontdekte in 1885 dat mensen informatie snel vergeten als die niet actief wordt herhaald. Hij ontwikkelde de beroemde vergeetcurve en toonde aan hoe ons geheugen informatie ‘weggooit’ binnen enkele uren. Later onderzoek bouwde voort op zijn inzichten en introduceerde het lag effect, dat bewijst dat niet alleen herhaling belangrijk is, maar ook de pauzes tussen die herhalingen.
Ebbinghaus’ werk vormt daarmee de kapstok van alles wat we weten over effectief leren: herhaling werkt, maar alleen als je het slim aanpakt.
Drie gouden tips
1. Spreid je herhaling slim
Plan herhaling niet direct achter elkaar, maar laat er minstens een dag tussen. Een stagiair die een taak leert, onthoudt meer als je ze één keer per week een herhaling laat doen in plaats van drie keer op één dag.
2. Maak herhaling vooral heel praktisch
Laat medewerkers of stagiairs herhaling toepassen in de praktijk. Theorie blijft beter hangen als het wordt gekoppeld aan actie. Printerinstructies? Laat de stagiair meteen wat afdrukken maken. Dat idee.
3. Gebruik variatie en feedback
Herhaal niet alleen dezelfde informatie, maar voeg variaties toe. Stel vragen, gebruik andere voorbeelden of geef feedback op eerdere pogingen. Dit maakt het leren dynamischer en effectiever.
Bronnen
1. Ebbinghaus, H. (1885). Memory: A Contribution to Experimental Psychology.
2. Cepeda, N. J., et al. (2006). "Spaced Practice Improves Long-Term Retention." Psychological Science.
3. Küpper-Tetzel, C. E. (2014). “The Lag Effect in Learning.” Instructional Science.