Wat is Actiebias?

De actiebias is zoiets als het gezellige neefje van “druk-druk-druk”. Het is onze neiging om altijd iets te willen doen terwijl soms niks doen eigenlijk veel effectiever zou zijn. Toch voelen we ons vaak ongemakkelijk als we helemaal niets doen. Want ja, wie stilzit, ziet er toch al snel uit alsof hij niet werkt, toch? Loop je liever met een lege multomap over de gang om ‘druk’ te lijken terwijl je de halve dag kattenfilmpjes doomscrollt achter je bureau.

Waar deze bias voorkomt

Denk aan een voetbalkeeper tijdens een penalty. Wat doet hij? Hij springt naar links of naar rechts als een bezetene. Maar als je de cijfers erop naslaat, zou hij beter kunnen blijven staan. Dat is namelijk statistisch gezien de beste keuze. Maar ja, probeer dat maar eens uit te leggen als je stil blijft staan en die bal langs je heen gaat. Je ziet het publiek al denken: “Waarom deed hij niets?” Tja, de actiebias.

Individuele effecten

Als we altijd maar iets doen, komt het regelmatig voor dat we de plank misslaan. En dan? Tja, dan zit je vast in je eigen hyperactieve mallemolen. We gaan met een razende vaart actie ondernemen, zonder eerst even na te denken of het eigenlijk wel slim is. Misschien herken je het wel van die momenten waarop je een laptop drie keer opnieuw opstart, omdat hij niet snel genoeg reageert. Het lost niks op, maar je “doet tenminste iets”. Hé, we zijn druk bezig, toch?

Bedrijfsbrede effecten

Op de werkvloer heerst vaak het idee dat wie stilzit, afwacht, of gewoon even nadenkt, lui is. Daar hebben we de actiebias weer! Als begeleider voel je je haast verplicht om je stagiair continu aan het werk te zetten, want ja, anders “leert hij niks”, toch? Dus wat doe je? Je bedenkt taken, liefst zo veel mogelijk, of ze nou nuttig zijn of niet. En dan heb je zo’n stagiair die net een hamster in een rad wordt, druk aan het rennen zonder dat er echt iets gebeurt.

Ondertussen mis je als begeleider de kans om hem daadwerkelijk iets bij te brengen. Want ja, reflecteren en rustig nadenken is óók werk, alleen ziet niemand dat op LinkedIn met een fancy filter eroverheen. Maar je hebt zelf ook nog een ander probleem: je wil natuurlijk niet dat het lijkt alsof je ‘niets’ doet. Dus ga je er maar weer bovenop zitten, taken uitdelen alsof het snoepjes zijn, in de hoop dat niemand je ooit kan verwijten dat je als begeleider lui bent. En zo houden we met z'n allen de actiebias lekker in stand.

Hoe benut je dit effect?

De actiebias kan soms handig zijn, hoor. Stagiairs storten zich enthousiast op alles wat je ze voor de voeten gooit. Ze zitten vol zelfvertrouwen en durven te experimenteren. Prima natuurlijk, maar let op: zorg dat ze niet de boekhouding overhoop halen in hun enthousiasme of doorgaan terwijl even stoppen en nadenken slimmer is en de kans op een gigantische fout kleiner maakt. Het is aan jou om ze in goede banen te leiden.

Hoe je het kunt vermijden

Als begeleider is het soms goed om even achterover te leunen. Je hoeft niet altijd in te grijpen als een stagiair met een dom idee komt. Laat hem eens lekker fouten maken, want daar leert hij van. En misschien wordt het wel een geniale fout; wie weet. Wees niet bang om dingen even te laten gebeuren. Pak een stoel, kijk hoe de show zich ontvouwt, en hou die brandblusser binnen handbereik. Want ja, ook niets doen kan heel productief zijn; aan jou de taak om te zorgen dat een klein brandje niet ontspoort.

Prioriteiten stellen

Voor jou als begeleider is de Eisenhower matrix trouwens een uitkomst. Want laten we eerlijk zijn, jij hebt zelf ook genoeg momenten waarop je de hele dag bezig bent met brandjes blussen en ondertussen geen stap verder komt met die ene belangrijke taak. Door die matrix erbij te pakken, kun je zelf ook even ademhalen en kritisch kijken naar je eigen to-do lijst. Wat moet écht vandaag gebeuren en wat kan wel even wachten?

👉🏽Download een Eisenhower matrix met uitleg 👈🏾

Het is een mooie manier om te voorkomen dat je als begeleider verzandt in de waan van de dag. Plus, als je stagiair met zo’n systeem werkt, hoef jij er ook niet continu bovenop te zitten. Je leert hem wat prioriteiten zijn, en dat scheelt jou weer een hoop micromanagement. En stiekem geef je jezelf zo ook de ruimte om dat grotere, strategische project eindelijk eens op te pakken. Dus, matrix aan de muur en gaan met die banaan!

Gouden tips

- Niet alles hoeft nu: Niet elke taak is urgent, ook al voelt dat wel zo. Geef je stagiairs de ruimte om te leren en te reflecteren.

- Lachen om fouten: Fouten maken mag. Soms levert het grappige situaties op, en dat is prima.

- Rustig aan: Je hoeft niet altijd de actieheld te spelen. Soms is de beste actie geen actie.